ANKARA-BHA
Prof. Dr. Zakir Avşar “Kamera bantlamalı, jammerlı açıklık, şeffaflık…” yazısında özetle şunlara yer verdi:
“Demokratik yapının ve iyi yönetişim ilkelerinin temel taşları durumunda olan kavramlar vardır. Bunların anlamları birbirine yakındır, en azından birbirleriyle ilişkilidir. Biri olmadan diğeri de olmaz… Siyasetçiler sıklıkla bu kavramlara müracaat ederler. Seçimlerden sonra ise kimse ağzına almaz…
Seçim zamanlarında özellikle sosyal demokrat adaylarca bol bol sarf edilen bu kavramları seçimler sonrasında ancak, yolsuzluk ve yozlaşma soruşturmaları nedeniyle yeniden hatırlıyoruz…
Açıklık (openess), kamu kurumlarının ve yöneticilerin bilgi paylaşımında istekliliğini ve kamusal süreçleri gizlilikten uzak yürütmesini ifade eder. Karar alma süreçleri, projeler, harcamalar ve politikalar hakkında halkın bilgi sahibi olabilmesi bu kavram içinde ele alınır…
Gün Işığında Yönetim (Sunshine Governance / Daylight Governance) bir metafordur. Bu metafor, kararların “karanlıkta” değil, halkın gözü önünde alınmasını ifade eder. Tüm idari işlemler, kararlar ve kamu kaynaklarının kullanımı halkın gözetimine açık olmalıdır… Meclis toplantılarının canlı yayınlanması, ihalelerin halka açık yapılması gibi…
Şeffaflık (Transparency), karar alma süreçlerinde ve kamu hizmetlerinde kullanılan bilgilerin kolayca erişilebilir, anlaşılabilir ve denetlenebilir olmasıdır. Kurumlar neyi, neden yaptığını, hangi kaynaklarla yaptığını net biçimde açıklamalıdır… Bir kamu ihalesine kaç firmanın katıldığının, kimin kazandığının ve neden seçildiğinin kamuya açıklanması gibi…
Hesap Verebilirlik (Accountability), kamu yöneticilerinin, eylem ve kararlarının sonuçları için kamuoyuna veya yasal mercilere açıklama yapmak zorunda olmasıdır. Hatalı kararlar, usulsüzlükler veya kamu zararı durumunda sorumluların hesap vermesi ve gerekirse yargılanması. Bir skandal sonrası belediye başkanının mecliste bilgi vermesi, Sayıştay raporlarının yayımlanması gibi…
Bu dört kavram bir araya geldiğinde, kamu yönetiminin, halkın bilgisi, gözetimi ve onayıyla; açık, dürüst ve denetlenebilir biçimde yürütülmesi gerektiği anlayışı ifade edilmiş olunur…
Bu konulara niye giriyoruz peki? Malum, her geçen gün genişleyen, derinleşen, yeni yeni olaylarla artık skandal ötesi bir mahiyet kazanan İstanbul Büyükşehir Belediyesi, bazı belediyeler ve bunların yöneticilerini içeren en çok da Ekrem İmamoğlu etrafından dönen yolsuzluk ve yozlaşma soruşturmaları var…
“Acil alım” kapsamında milyonlarca liralık Muş’ta bir bakkaldan tatlı, Hakkari’de bir dükkandan börek alınmış… Bunları soruşturmalarla öğrendik…
Dünyanın en pahalı konser organizasyonları kamu kaynakları ile gerçekleştirilmiş, öyle ki pandemi günlerinde bile yüzlerce konser icra edilip ödemeleri yapılmış yine bunları yeni yeni öğrendik…
İşadamları, müteahhitler sıraya girdi, kamusal görevlerin ifası için kendilerinden istenen rüşvetlerin, yapılan irtikâpların hangi boyutlara ulaştığını söylemek için…
Şimdi bir de İBB’nin yolsuzluk nedeniyle görevden uzaklaştırılan ve tutuklanan başkanının kameraların bantlarla kapatılması, sinyal/frekans kesici jammer denilen cihazların kullanımı ile yapılan özel toplantıları çıktı… Partisi yine akıl almaz gerekçelerle savunuyor…
Bu mümkün mü peki? İki sebeple değil. Birincisi kamuya açık alanlarda güvenlik kameralarının kapatılması VIP (Very Important Person – Çok Önemli Kişi) güvenliği gerekçesiyle mümkündür, ancak bu durum istisnai ve sıkı protokollere bağlı şekilde uygulanır.
İkinci olarak işin hukuki ve pratik çerçevesi vardır. Hukuki ve pratik çerçevede 5188 Sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun ve ilgili yönetmelikler, kamera kullanımını düzenler. Kameraların kapatılması değil, erişimin kısıtlanması gündeme gelebilir. VIP’in can güvenliği riski varsa, geçici olarak görüntü alınmasının durdurulması emniyet güçlerince değerlendirilir. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) uyarınca görüntü kaydı da kişisel veri sayılır; bu nedenle işlenmesi, saklanması ve silinmesi düzenlemelere tabidir. Ancak VIP’nin görüntüsünün yayılmaması için değil, genellikle özel hayatın gizliliği ve tehdit durumu varsa bu önlem alınır. Temel ilke bellidir, kamera sistemlerinin kapatılması, ciddi bir tehdit (örneğin suikast ihbarı, patlayıcı riski, vs.) olmadıkça uygulanmaz. Eğer uygulanırsa da bu geçici süreli, yalnızca ilgili kamera ya da bölgeyle sınırlı, ilgili kamu kurumlarının (emniyet, istihbarat) denetiminde olur.
Bireysel veya kurumsal sivil kullanım (örneğin bir işletmenin kendi binasında Wi-Fi veya cep sinyali engellemesi) kesinlikle yasaktır. Ticaret Bakanlığı ve BTK, jammer cihazlarının ithalatı, satışı ve kullanımıyla ilgili çok katı düzenlemeler getirmiştir. Jammer cihazı izin alınmadan bulundurulamaz, çalıştırılamaz veya satılamaz. Kabahatler Kanunu ve Türk Ceza Kanunu kapsamında, izinsiz jammer kullanımı nedeniyle cezai yaptırımlar uygulanabilir (örneğin haberleşmenin engellenmesi suçu – TCK md. 124).
Cumhurbaşkanlığı konvoylarında, sinyal kesici jammer’lar, suikastlara veya uzaktan kumandalı patlayıcılara karşı koruma amacıyla kullanılır. Yüksek güvenlikli mahkemelerde ya da bazı diplomatik görüşmeler sırasında, toplantı gizliliğini sağlamak için kullanılır. Cezaevlerinde, mahkumların cep telefonu ile dışarıyla yasadışı iletişim kurmasını engellemek için sabit jammer sistemleri kurulmuştur.
Ama bakın bunların hepsinin yasal temeli vardır. Bir belediye başkanının kendi iradesi ve kararı ile böyle bir cihaz kullanma hakkı ve yetkisi yoktur… Her kim ki, kendisine böyle bir alan açmaya kalkışırsa bunun adı hukuk tanımazlıktır…
Bunu yapanları zaten hiçbir şekilde açıklık, şeffaflık, aleniyet, günışığında yönetim başlığı ile tartışamayız… Bunlar olsa olsa alacakaraklık kuşağındakiler olur…”