VAN-BHA
Yüzyıllardır bölge halkının hem mutfağında hem de geleneksel tedavi yöntemlerinde kullandığı bu bitkiler arasında; uçkun (yayla muzu), mendi, dağ kekiği, dağ nanesi, heliz, sirmo, çakşır otu ve dağ mantarı gibi pek çok tür öne çıkıyor. Bu doğal ürünler, hem sağlık açısından sundukları faydalar hem de lezzetleriyle halkın ilgisini çekiyor.
Vatandaşlarla yapılan görüşmelerde, bu otların geçmişten günümüze büyük bir şifa kaynağı olarak görüldüğü ve dört mevsim tüketilmek üzere turşularının kurulduğu, peynirlerde ve yemeklerde değerlendirildiği ifade ediliyor. Özellikle otlu peynirin vazgeçilmez malzemeleri arasında yer alan bu bitkiler, yöreye özgü lezzetlerin oluşmasında önemli bir rol oynuyor.
Bu bitkiler arasında en çok dikkat çeken ise uçkun. Yayla muzu olarak da bilinen uçkun, bu yıl da en çok rağbet gören bitki oldu. Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan bir araştırmaya göre uçkunun şeker hastalığına karşı olumlu etkileri olduğu ve hatta hastalığı büyük ölçüde iyileştirebildiği belirtiliyor. İlk çıktığında fiyatı yüksek olsa da sezon ilerledikçe daha erişilebilir hale geliyor. Van’dan toplanan uçkun, Türkiye’nin dört bir yanındaki Vanlılara da gönderiliyor.
Akademisyenlerden uyarı: Bu bitkiler de koruma altına alınmalı
Konu ile ilgili görüştüğümüz Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi akademisyenlerinden Doç. Dr. Mustafa Akkuş, doğada bilinçsizce yapılan toplama faaliyetlerinin bazı endemik bitki türlerini yok olma riskiyle karşı karşıya bıraktığını belirtti. Akkuş, “Van Gölü’nde yaşayan inci kefali (Van Gölü balığı) nasıl koruma altına alındıysa, bu bitkiler de aynı şekilde korunmalı,” diyerek önemli bir noktaya dikkat çekti.
Mustafa Akkuş, kendisinden önce bölgede uzun yıllar Van Gölü ve inci kefali ile ilgili koruma çalışmaları yürüten Prof. Dr. Mustafa Sarı’nın başlattığı doğa koruma mirasını sürdürerek, bölgedeki endemik türlerin korunması konusunda çalışmalarına devam ediyor. Akkuş, birçok yöresel bitkinin endemik olduğuna ve kontrolsüz şekilde toplanmasının bu değerli türleri tehdit ettiğine vurgu yaptı.
Bölge halkı da bu konuda duyarlı olunması gerektiğini belirtiyor. Doğal kaynakların sürdürülebilirliğini sağlamak için toplama faaliyetlerinin denetlenmesi ve bilinçli yapılması gerektiği yönünde çağrıda bulunuyorlar.