ANKARA-BHA
Ankara’nın Balgat semtinde 1957’de kurulan ve 1985’te kapatılan gizemli Amerikan okulu, gazeteci Ahmet Köprülü’nün kaleme aldığı Trojans / Ankara’da ABD Ajan Okulu adlı kitapla gün yüzüne çıkıyor. Hayat Yayınları’nın “Deşifre X Kitaplar” serisinin ikinci eseri olan Trojans; binlerce sayfa, doküman, fotoğraf, isim ve tanıklığın titizlikle incelenmesiyle hazırlandı. Serinin ilk kitabı “Bozkürt: Ülkücü Kürtlerin Saklı Kalmış Hikâyesi – Biji Türkiye” de Ahmet Dinç imzası ile okurla buluştu.
Trojans, bir araştırmacı gazetecilik çalışması olarak dikkat çekiyor. Editörlüğünü gazeteci Kamuran Akkuş’un üstlendiği eser, Türkiye’nin yakın tarihinde gözlerden uzak kalmış, okul görünümündeki bir istihbarat ve operasyon merkezini mercek altına alıyor. Yazar Ahmet Köprülü’nün aktardığına göre, TUSLOG DET-30 üssünde, Amerikan Askerî Yardım Heyeti (JAMMAT/JUSMMAT) desteğinde kurulan ABD Hava Kuvvetleri Mensupları Aile Bireyleri Okulu (AHS), 1957-1958 dönemini “Trojans yılı” ilan ederek öğrencilerini “Trojans” yani “Truva atları” olarak adlandırdı. Soğuk Savaş yıllarında Türkiye’de derin etkiler yaratan okul, CENTO ve TUSLOG bağlantılarıyla ABD’nin Türkiye ve çevresindeki politik operasyonlarını yönettiği bir merkeze dönüştü.
Darbeci generaller, CIA ajanları ve oğul Bush
Kitapta, “Küçük Amerika” hedefi doğrultusunda yürütülen ideolojik kampanyaların Ankara’dan başlayarak Anadolu’ya nasıl yayıldığı, belgelerle ortaya konuluyor. AHS’nin yönetiminde yer alan Mason, Metodist ve “İlluminati” bağlantılı isimler ile CIA ajanlarının, darbelerde rol oynayan ve Almanya’yı bombalayan generallerin portreleri; belge, arşiv materyali ve tanıklıklarla sunuluyor.
2004’te NATO Zirvesi için İstanbul’a gelen dönemin ABD Başkanı George W. Bush, bunun “ilk Türkiye ziyareti” olduğu izlenimini vermişti. Ancak Trojans’ta yer alan çarpıcı belge ve fotoğraflar, Bush’un Türkiye’ye ilk ziyaretini 1978’de, henüz bir yıllık eşi Laura ile birlikte gerçekleştirdiğini ortaya koyuyor.
Anadolu’ya aşk acısı ile gelen CIA mensubu ve gizemli Türk albay
Trojans’ta, Türkiye’ye aşk acısıyla gelen JAMMAT görevlisi Elisabeth McNeill’in CIA için çalıştığına dair bulgulara yer veriliyor. Kitapta, McNeill’in bu doğrultuda gerçekleştirdiği büyük operasyon da ayrıntılı bir şekilde aktarılıyor.
Amerikan okulunun yönetim kadrosundaki en dikkat çekici isimlerden biri ise Albay Kamil Homriş. Türk albay, AHS’den ayrıldıktan sonra Ankara’daki Tapu ve Kadastro Lisesi’nde Fransızca öğretmenliği yapmaya başlamış. Lisedeki öğrenciler arasında dikkat çeken başka bir isim daha yer almış: Abdullah Öcalan.
Fotoğraf ve belgelerle desteklenmiş, kurmaca dışı bir yakın tarih sorgulaması
Trojans, fotoğraflar ve orijinal belgelerle desteklenen, kurmaca dışı bir yakın tarih sorgulaması olarak öne çıkıyor. Türkiye’nin yakın tarihindeki karmaşık olayları somut bulgulara dayandırarak anlamak isteyen okurlar için çarpıcı bir deneyim sunan Trojans, Ahmet Köprülü’nün ilmek ilmek dokuduğu bir araştırma dosyası niteliği taşıyor. Köprülü, yalnızca bir muhabir titizliğiyle değil, aynı zamanda toplumun bilmediği gerçekleri gün yüzüne çıkarmaya çalışan bir tarihçi gibi hareket etmiş.
İlk kıvılcımı yakan bir klasik Chevrolet
Ahmet Köprülü, kitabın çıkış hikâyesini şöyle anlatıyor:
“Araştırmanın kıvılcımı, 2006 yılında Tandoğan’daki bir galeride gördüğüm 1952 model klasik bir Chevrolet ile ateşlendi. Araç dosyasındaki evraklardan yola çıkarak ilk sahibi olan Amerikalıya ulaşmaya çalıştım. Bu süreçte karşıma Amerikan okulu ve JUSMMAT ile ilgili sırlar çıktı. O noktada şu soruyu sormaya başladım: ‘Bu araç yalnızca bir otomobil mi, yoksa daha fazlası mı?’ Bu soru beni uzun soluklu bir araştırma yolculuğuna çıkardı. Trojans, işte bu uzun ve titiz incelemenin ürünü. 1958’den 1980’lere uzanan Ankara’daki Amerikan Okulu yıllıkları, adeta zamanda bir yolculuk… İkinci Dünya Savaşı sonrasında Türkiye’nin Sovyet tehdidinden kaçarken düştüğü Amerikan tuzağına ve sonrasında yaşananlara da kitapta kısaca değindik. “Truva atı” tuzağına yakalanmadan, huzurlu ve sağlıklı bir yaşam dileğiyle…”
Cevap aranan sorular
Türk-Amerikan ilişkilerinin bilinmeyen yönlerine ışık tutan Trojans’ta cevap aranan sorulardan bazıları şöyle: “Antikomünizm operasyonlarının zirvede olduğu yıllarda AHS’nin duvarına Lenin’in fotoğrafı nasıl asıldı? Irak’ta General Kasım’ı deviren İngiliz Büyükelçisi’nin AHS’de ne işi vardı? Hangi yönetici, oynanmış bir fotoğrafla “Kaşımın üstünde gözüm var” mesajını niye verdi? AHS öğrencileri, Anadolu’da din ve mezhep haritası çıkaran Barış Gönüllüleri’ne nasıl destek verdi? İnönü’nün damadı Metin Toker okula neden geldi? BOP ne zaman başladı ve AHS ile nasıl bir bağlantısı vardı?”
Bozkürt: Ülkücü kürtlerin saklı kalmış hikâyesi yayımlandı
Bölücü terörün sona erdirilmesi çabalarının ivme kazandığı konjonktürde yayımlanan “Bozkürt: Ülkücü Kürtlerin Saklı Kalmış Hikâyesi – Biji Türkiye” adlı kitap, ezberleri bozmaya aday. Ahmet Dinç imzalı çalışma, Ülkücü Hareket’e gönül vermiş Kürt ve Zaza kökenli bireylerin gizli kalmış hikâyelerini gün yüzüne çıkarıyor.
Araştırmacı yazar Ahmet Dinç’in kaleme aldığı “Bozkürt: Ülkücü Kürtlerin Saklı Kalmış Hikâyesi – Biji Türkiye”, Hayat Yayınları’nın “Deşifre X Kitaplar” dizisinin açılış kitabı olarak raflardaki yerini aldı. Serinin ikinci kitabı Trojans / Ankara’da ABD Ajan Okulu da gazeteci Ahmet Köprülü imzasıyla okurla buluştu.
Editörlüğünü gazeteci Kamuran Akkuş’un üstlendiği 328 sayfalık Bozkürt, Ülkücü Hareket’e gönül vermiş Kürt ve Zaza kökenli bireylerin bilinmeyen hikâyelerini gün yüzüne çıkarıyor.
PKK sonrası dönemde Bozkürtlerin misyonu
Bozkürt, PKK’nın fesih kongresine hazırlandığı, bölücü terörün sona erdirilmesi yönünde kritik adımların atıldığı bir dönemde yayımlandı. Kitabın önsözü ise dikkat çekici bir tarihte, 27 Şubat 2025’te – Öcalan’ın İmralı’dan yaptığı silah bırakma çağrısının kamuoyuna açıklandığı gün- kaleme alındı. Dinç, sıcak gelişmelerin yaşandığı o kritik eşikte şunları yazdı:
“Şimdi artık ‘Bozkürtler’ için; o çekildikleri köşelerden çıkma, tahrip olan ilişkileri, zihinleri, duyguları, müşterek gelecek hayallerini yeniden onarma konusunda bilinçli birer ‘ortak payda’ olarak harekete geçme zamanıdır. ‘Bozkürtler’, iki halkın birliği ve ortak gelecek kurguları adına kırk küsur yıldır zarar gören ne/neresi varsa, ‘PKK sonrası’ dönemde tüm hasarları onarmak için, her iki halkı da çok iyi tanıyan uzmanlar olarak sahalara yeniden dönmelidir. (…) Yeni dönemde ‘Bozkürtler’ gerçek birer tutkal olacaktır/olmalıdır.”
Alparslan Türkeş önderliğindeki MHP’nin ve Ülkücü Hareket’in, Devlet Bahçeli ve Muhsin Yazıcıoğlu gibi liderlerin etrafında şekillenen Kürt ve Zaza kökenli kadroları, Bozkürt kitabının merkezinde yer alıyor. Bozkürt, bu isimlerin ayrıntılı hikâyelerini, 50’nin üzerinde Ülkücü ile yapılan kapsamlı görüşmelere ve derinlemesine arşiv taramalarına dayanarak sunuyor.
Tarihi öneme sahip onlarca fotoğrafın da bulunduğu kitapta, Türk milliyetçiliğini benimseyen Kürt bireyler farklı açılardan ele alınıyor. 12 Eylül öncesi ve sonrasını kapsayan geniş bir tarihsel çerçevede, çeşitli dönem ve koşullarda Ülkücü Hareket’e katılan Kürtlerin mücadeleleri, katkıları ve deneyimleri detaylı biçimde aktarılıyor. Özel röportajlar ve birinci elden paylaşılan anılarla zenginleştirilmiş Bozkürt, hem bireysel hem kolektif hafızaya ışık tutuyor.
Türkeş Diyarbakır’da neden tankın üstüne çıktı?
Siyasi ve toplumsal tarih açısından önemli veriler sunan eser, “ilk Bozkürt” olarak anılan Ziya Gökalp’ten başlayarak pek çok tarihî figürü mercek altına alıyor. Kürt ve Zaza bireylerin Türkeş liderliğindeki Ülkücü Hareket’e neden katıldıkları sorgulanırken, bu tercihlerin ardındaki sosyal, ideolojik ve kişisel dinamikler gözler önüne seriliyor. Doğu ve Güneydoğu illerinde Ülkü Ocakları’nın kuruluş süreçleri ve bölgedeki faaliyetlerine dair dikkat çekici ayrıntılar, bugüne dek gün yüzüne çıkmamış bilgilerle destekleniyor. Ayrıca dönemin Başbakan Yardımcısı Türkeş’in 1975 yılında Diyarbakır’da bir tankın üzerinden yaptığı miting konuşmasına ait arşiv belgeleri ve fotoğraflar da kitapta yer alıyor.
Bozkürt, yalnızca siyasetçilere ve akademisyenlere değil, toplumun geniş kesimlerine hitap eden güçlü ve sürükleyici bir anlatı sunuyor. Tarihin tozlu sayfalarında, ideolojilerin ve kimliklerin kesişim noktasında gizli kalmış hikâyeleri gün yüzüne çıkarıyor. Sağ-sol çatışmalarında hayatını kaybeden Bozkürtlerin listesinin de verildiği eserde yanıt aranan sorulardan bazıları şöyle:
“Bozkürt kavramı ne zaman ortaya çıktı? Bazı Kürtler ve Zazalar neden Ülkücü Hareket’e katıldı, niçin Türkeş’in en sadık askerleri oldular? Akrabaları ‘dağa çıkan’ BBP’li Bozkürtler kimlerdi? Türkeş, Kürtlere ve Alevilere yönelik hangi gazeteyi yayımladı? “Kürt” Ziya Gökalp ile “Türk” Mustafa Kemal arasındaki entelektüel ve siyasi ilişki nasıldı? Abdüsselam Barzani’yi astıran Osmanlı valisi kimdi ve onun Ziya Gökalp ile bağı neydi? Hormek Aşireti lideri M. Şerif Fırat, Kürtlerin Türk olduğunu savunduğu eserini neden yazdı ve niçin öldürüldü? Ziya Gökalp’in akrabası olan “ilk Bozkürt” kimdi? Dersim İsyanı sırasında Bozkürtler hangi tarafta yer aldı ve bunun sonuçları ne oldu? Bozkürtler, Türk ve Kürt toplumu arasında nasıl bir ‘çimento’ işlevi gördü? Kürtlerin büyük şehirlere göçü, siyasi kimliklerini ve yönelimlerini nasıl dönüştürdü? Diyarbakır’ı Ülkücü düşünceyle ilk tanıştıran isim kimdi? 1974’te Ankara’da Ülkücü kurultayında Diyarbakırlı Kürt şairin şiirini kim okuttu; bunu Türkeş nasıl karşıladı? Türkeş, yaşlı Kürt köylülerini neden dört kez askerlerin sırtında, Zap Suyu’nun iki kıyısı arasında taşıttı?”