ANKARA-BHA
Evrendeki altının nasıl oluştuğu sorusu, uzun yıllardır astrofizikçilerin gündeminde yer alıyor. Şimdiye dek nötron yıldızlarının çarpışması bu sürecin ana kaynağı olarak görülürken, Columbia Üniversitesi’nden araştırmacıların yürüttüğü yeni çalışma, farklı bir olasılığı gündeme taşıdı: magnetar patlamaları.
Bilim insanları, 2004 yılında kaydedilen dev bir gama ışını patlamasının verilerini inceledi. O dönem açıklanamayan bu güçlü sinyal, araştırmacıların geliştirdiği teorik modelle yüksek uyum gösterdi. Bu sinyalin, ağır elementlerin—özellikle altının—oluşumuna dair bir iz taşıdığı düşünülüyor.
Magnetarlar altının anahtarı olabilir mi?
Magnetarlar, süpernova sonrası oluşan ve son derece güçlü manyetik alanlara sahip nötron yıldızları olarak biliniyor. Bu yıldız kalıntıları, zaman zaman yüzeylerinde meydana gelen “yıldız sarsıntıları” ile devasa enerji patlamalarına yol açıyor. Araştırmaya göre, bu patlamalar sırasında yıldızın kabuğundan fırlayan madde, gerekli fiziksel koşullar altında altın gibi ağır elementlere dönüşebiliyor.
Ancak bilim insanları sürecin hâlâ net şekilde anlaşılmadığını vurguluyor. Gözlemlenen gama ışını patlamalarının altın oluşumu mu yoksa başka elementlerin üretimiyle mi ilişkili olduğu henüz kesinlik kazanmış değil.
Yeni teleskop, cevaba daha da yaklaşabilir
Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi NASA’nın 2027 yılında uzaya fırlatacağı COSI (Compton Spektrometresi ve Görüntüleyici) teleskobu, bu tür magnetar patlamalarını doğrudan inceleyecek. Araştırmacılar, bu yeni görev sayesinde evrendeki ağır elementlerin kökenine dair daha net verilere ulaşmayı hedefliyor.
Çalışmaya dışarıdan katkı sunan bazı bilim insanları ise, mevcut bulguların dikkat çekici olduğunu ancak henüz kesin kanıt sunmadığını belirtiyor. Her magnetar patlamasının altın üretimine yol açmadığına dikkat çeken uzmanlar, gözlemlerin devam etmesi gerektiğini ifade ediyor.