Hayatımız boyunca ardımızda bıraktığımız izler, bizden sonra söylenecek sözlerin mimarı olur. İnsan, hem yaşarken hem de öldükten sonra toplumun aynasında şekillenir.
Ölümle birlikte sona eren sadece bir ömür değil; aynı zamanda ardımızdan yükselen şehadetlerdir. İşte tam da bu noktada, "tezkiye" kavramı devreye girer.
Tezkiye; vefat eden bir kimse hakkında, onun iyi bir mümin olduğuna dair yapılan şahitliktir. Bu, sadece bir gelenek ya da merasim parçası değil; aynı zamanda Müslüman bireylerin ahlaki bir sorumluluğudur. Peygamber Efendimiz (s.a.s.), bu şahitliğin Allah katındaki değerini şöyle haber verir:
“Bir Müslüman öldüğünde yakın komşularından dört hane halkı kendisi için ‘Bu adam hakkında hayırdan başka bir şey bilmiyoruz’ diye şehadet ettiklerinde, Allah Teâlâ şöyle buyurur: ‘Ey müminler! Sizin bildiğinizi, bu ölü hakkındaki şehadetinizi kabul ettim, sizin bilmediğiniz kusurlarını da ben affettim.”
(Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, 3/242)
Ne güzel bir müjde! İnsan, ardında bıraktığı güzel bir iz sayesinde Rabbinin affına mazhar olabiliyor. Bu yüzden, her Müslüman öyle bir hayat yaşamalıdır ki, ardından “iyi bilirdik” denilsin.
Ancak burada dikkat edilmesi gereken önemli bir incelik var. Cenaze namazından önce veya sonra genellikle sorulan “Nasıl bilirdiniz?” sorusu, öylesine söylenen bir kalıp değildir. Gerçekten tanıdığımız biri ise, samimiyetle “iyi bilirdik” diyebilmeliyiz. Kötü bilinen biri için susmak, tanımadığımız biri için ise “Allah rahmet eylesin” demek daha uygundur.
Bu yaklaşım, sadece bir adabı muaşeret değil, aynı zamanda bir Peygamber sünnetidir. Zira Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:
“Ölülerinizi iyilikleriyle anınız, kötülüklerinden bahsetmeyiniz.”
(Ebû Dâvûd, Edeb, 49; Tirmizî, Cenâiz, 34)
Ne kadar basit ve ne kadar derin: İnsan ölünce susulur, ardından sadece hayrı konuşulur. Çünkü geride kalanların dilinde söylenen sözler, hem ölenin huzuruna bir dua olur hem de yaşayanlara bir hatırlatma...
Hayat bir gün sona erecek. Önemli olan, son nefesi verdiğimizde arkamızdan ne söylendiği.
"İyi bilirdik" dedirtmek için yaşamak, aslında en büyük başarıdır. Geride kalanlara sadece bir isim değil, güzel bir iz bırakmak duasıyla…